Graddy Boven, Peter de Grote. Tsaar met grote maritieme ambities
Uitgeverij Aspekt (Soesterberg 2013)
ISBN: 978 94 6153 374 6
Paperback, met veel illustraties en diverse bijlagen.
186 pagina’s
€ 18, 95
Graddy Boven, Peter de Grote. Tsaar met grote maritieme ambities
Uitgeverij Aspekt (Soesterberg 2013)
ISBN: 978 94 6153 374 6
Paperback, met veel illustraties en diverse bijlagen.
186 pagina’s
€ 18, 95
Peter de Grote
Het leven van de Russische tsaar Peter de Grote (1672-1725) is al vaker uitgebreid beschreven: onder meer door Alexsej Tolstoj (een verre verwant van Leo Tolstoj) in zijn driedelige roman Peter de Eerste, uitgebracht tussen 1941 en 1945. Graddy Boven gebruikt in zijn recente biografie over het leven van deze tsaar het werk van Tolstoj als voorbeeld. Het boek van Boven begint met een lofzang van twee pagina’s op deze ‘magistrale’ roman die iedereen volgens hem zou moeten lezen. Hij maakt in zijn boek Peter de Grote, tsaar met grote maritieme ambities ook volop gebruik van citaten uit het werk van Tolstoj en heeft bijlages toegevoegd met passages uit diens roman.
Daarmee lijkt het of Boven het gras voor zijn eigen voeten wegmaait, door te verwijzen naar een biografie over dezelfde tsaar, waar hij nooit aan zal kunnen tippen. Het zal dan ook meer de ambitie van Boven geweest zijn om een makkelijk leesbare, korte biografie over het leven van Peter de Grote te schrijven, en daarbij voor de geïnteresseerde lezer te wijzen op de overige bestaande literatuur over dit onderwerp.
Boven begint met een schets van de historische achtergrond. Hij beschrijft het oude Rusland dat geen invloeden van buitenaf toeliet, de verschillende tsaren en crisissen waar het land onder gebukt ging. Door diverse familieperikelen groeit Peter Aleksejevitsj Romanov op buiten Moskou, waar hij zich zonder beperkingen kan bewegen. De jonge Peter verzamelt een groep jongens om hem heen, waarmee hij een privélegertje vormt en veel oefent op militaire acties. In 1696 overlijdt zijn halfbroer Ivan, waarmee hij de tsarenkroon deelde sinds het overlijden van hun vader in 1682. Peter de Grote is vanaf dat moment alleenheerser.
Het leergierige karakter van Peter is volgens Boven een cruciaal punt. Doordat Rusland zich honderden jaren min of meer heeft afgesloten van Europa, is de ontwikkeling op veel gebieden achtergebleven. Peter de Grote ziet dat het nodig is kennis uit Europa te vergaren, om uiteindelijk het land te kunnen versterken tegen diezelfde Westerse mogendheden. De jonge tsaar heeft zoveel mogelijk contact met Europeanen die in Moskou in de zogenoemde ‘Duitse wijk’ wonen. Hier wordt ook zijn interesse voor de scheepsbouw gewekt. Met hulp van Nederlandse scheepsbouwers bouwt hij daar zelf een scheepje.
Peter de Grote is in Nederland vooral bekend vanwege zijn verblijf in Zaandam en Amsterdam in 1697-1698. De aanleiding voor dit bezoek was de verovering van de Turkse vesting Azov in 1696. Met veel moeite hadden de Russen na diverse tegenslagen deze vesting ingenomen, doordat zij een nieuwe vloot hadden gebouwd met hulp van Europese ingenieurs. Hierop besefte Peter dat het nodig was om in Rusland zelf ook deze kennis te hebben. Om dat te bereiken kon hij het beste persoonlijk door Europa reizen en zoveel mogelijk kennis en vaardigheden op te doen. En waar kon hij dan beter naartoe dan de plek waar de beste schepen van Europa werden gebouwd, namelijk Holland?
Boven beschrijft de reis en het verblijf van Peter de Grote en zijn gevolg op een beeldende manier. Dit doet hij ook letterlijk, want in het hele boek is op minstens de helft van de bladzijden een afbeelding te vinden. Dit zorgt ervoor dat de lezer zich beter kan inleven in het verhaal, maar maakt ook (samen met de vele gebruikte citaten) dat het overzicht voor dezelfde lezer soms verdwijnt.
Het hoofdstuk over het verblijf van Peter de Grote in Zaandam en Amsterdam is interessant, maar neemt relatief veel plaats in. In het gedeelte daarna worden vooral de gevolgen van deze reis besproken; de vele Nederlanders en Duitsers die de tsaar in dienst neemt om de Russische oorlogsvloot te versterken. Het verdere leven van Peter tot aan zijn overlijden in 1725 wordt maar kort besproken. Hierdoor ontstaat het gevoel dat het einde van het boek wel wat uitgebreider had gemogen. De zorg en aandacht die aan het verhaal over zijn jonge jaren zijn besteed, waren hier ook goed op hun plaats geweest. Wellicht had Boven ruimte nodig voor de bijlagen, die een derde deel van het boek uitmaken. Deze bijlagen zijn voornamelijk interessante fragmenten uit het werk van Tolstoj.
Graddy Boven heeft een goed beeld neergezet van de invloed van Peter de Grote op het Rusland van de 18e eeuw. Hij maakt duidelijk dat het nieuwsgierige, verlegen karakter van de tsaar hier een grote invloed op heeft gehad. Peter de Grote was een intelligente man die graag mensen met veel kennis om zich heen verzamelde. Waarschijnlijk had Boven zelf ook nog twee boeken kunnen volschrijven over de tsaar; nu lijkt het soms of hij zichzelf te weinig ruimte gunt om alle aspecten van diens leven te beschrijven.
Een ander puntje dat belemmert bij het lezen is dat er veel typefouten in het boek staan en hier en daar hele woorden ontbreken. Een grondige redactie had zulke foutjes moeten voorkomen. Het ophemelen van Tolstoj kan daarbij het idee geven dat je het verkeerde boek over Peter de Grote aan het lezen bent. Een meer kritische blik op deze bron had Bovens verhaal sterker gemaakt. Al met al heeft de auteur echter een goed leesbare biografie geschreven over een interessante Russische heerser, die door zijn bezoek aan Nederland hier altijd op grote belangstelling kan rekenen.
Maria Klever
Peter de Grote
Het leven van de Russische tsaar Peter de Grote (1672-1725) is al vaker uitgebreid beschreven: onder meer door Alexsej Tolstoj (een verre verwant van Leo Tolstoj) in zijn driedelige roman Peter de Eerste, uitgebracht tussen 1941 en 1945. Graddy Boven gebruikt in zijn recente biografie over het leven van deze tsaar het werk van Tolstoj als voorbeeld. Het boek van Boven begint met een lofzang van twee pagina’s op deze ‘magistrale’ roman die iedereen volgens hem zou moeten lezen. Hij maakt in zijn boek Peter de Grote, tsaar met grote maritieme ambities ook volop gebruik van citaten uit het werk van Tolstoj en heeft bijlages toegevoegd met passages uit diens roman.
Daarmee lijkt het of Boven het gras voor zijn eigen voeten wegmaait, door te verwijzen naar een biografie over dezelfde tsaar, waar hij nooit aan zal kunnen tippen. Het zal dan ook meer de ambitie van Boven geweest zijn om een makkelijk leesbare, korte biografie over het leven van Peter de Grote te schrijven, en daarbij voor de geïnteresseerde lezer te wijzen op de overige bestaande literatuur over dit onderwerp.
Boven begint met een schets van de historische achtergrond. Hij beschrijft het oude Rusland dat geen invloeden van buitenaf toeliet, de verschillende tsaren en crisissen waar het land onder gebukt ging. Door diverse familieperikelen groeit Peter Aleksejevitsj Romanov op buiten Moskou, waar hij zich zonder beperkingen kan bewegen. De jonge Peter verzamelt een groep jongens om hem heen, waarmee hij een privélegertje vormt en veel oefent op militaire acties. In 1696 overlijdt zijn halfbroer Ivan, waarmee hij de tsarenkroon deelde sinds het overlijden van hun vader in 1682. Peter de Grote is vanaf dat moment alleenheerser.
Het leergierige karakter van Peter is volgens Boven een cruciaal punt. Doordat Rusland zich honderden jaren min of meer heeft afgesloten van Europa, is de ontwikkeling op veel gebieden achtergebleven. Peter de Grote ziet dat het nodig is kennis uit Europa te vergaren, om uiteindelijk het land te kunnen versterken tegen diezelfde Westerse mogendheden. De jonge tsaar heeft zoveel mogelijk contact met Europeanen die in Moskou in de zogenoemde ‘Duitse wijk’ wonen. Hier wordt ook zijn interesse voor de scheepsbouw gewekt. Met hulp van Nederlandse scheepsbouwers bouwt hij daar zelf een scheepje.
Peter de Grote is in Nederland vooral bekend vanwege zijn verblijf in Zaandam en Amsterdam in 1697-1698. De aanleiding voor dit bezoek was de verovering van de Turkse vesting Azov in 1696. Met veel moeite hadden de Russen na diverse tegenslagen deze vesting ingenomen, doordat zij een nieuwe vloot hadden gebouwd met hulp van Europese ingenieurs. Hierop besefte Peter dat het nodig was om in Rusland zelf ook deze kennis te hebben. Om dat te bereiken kon hij het beste persoonlijk door Europa reizen en zoveel mogelijk kennis en vaardigheden op te doen. En waar kon hij dan beter naartoe dan de plek waar de beste schepen van Europa werden gebouwd, namelijk Holland?
Boven beschrijft de reis en het verblijf van Peter de Grote en zijn gevolg op een beeldende manier. Dit doet hij ook letterlijk, want in het hele boek is op minstens de helft van de bladzijden een afbeelding te vinden. Dit zorgt ervoor dat de lezer zich beter kan inleven in het verhaal, maar maakt ook (samen met de vele gebruikte citaten) dat het overzicht voor dezelfde lezer soms verdwijnt.
Het hoofdstuk over het verblijf van Peter de Grote in Zaandam en Amsterdam is interessant, maar neemt relatief veel plaats in. In het gedeelte daarna worden vooral de gevolgen van deze reis besproken; de vele Nederlanders en Duitsers die de tsaar in dienst neemt om de Russische oorlogsvloot te versterken. Het verdere leven van Peter tot aan zijn overlijden in 1725 wordt maar kort besproken. Hierdoor ontstaat het gevoel dat het einde van het boek wel wat uitgebreider had gemogen. De zorg en aandacht die aan het verhaal over zijn jonge jaren zijn besteed, waren hier ook goed op hun plaats geweest. Wellicht had Boven ruimte nodig voor de bijlagen, die een derde deel van het boek uitmaken. Deze bijlagen zijn voornamelijk interessante fragmenten uit het werk van Tolstoj.
Graddy Boven heeft een goed beeld neergezet van de invloed van Peter de Grote op het Rusland van de 18e eeuw. Hij maakt duidelijk dat het nieuwsgierige, verlegen karakter van de tsaar hier een grote invloed op heeft gehad. Peter de Grote was een intelligente man die graag mensen met veel kennis om zich heen verzamelde. Waarschijnlijk had Boven zelf ook nog twee boeken kunnen volschrijven over de tsaar; nu lijkt het soms of hij zichzelf te weinig ruimte gunt om alle aspecten van diens leven te beschrijven.
Een ander puntje dat belemmert bij het lezen is dat er veel typefouten in het boek staan en hier en daar hele woorden ontbreken. Een grondige redactie had zulke foutjes moeten voorkomen. Het ophemelen van Tolstoj kan daarbij het idee geven dat je het verkeerde boek over Peter de Grote aan het lezen bent. Een meer kritische blik op deze bron had Bovens verhaal sterker gemaakt. Al met al heeft de auteur echter een goed leesbare biografie geschreven over een interessante Russische heerser, die door zijn bezoek aan Nederland hier altijd op grote belangstelling kan rekenen.
Maria Klever